Εισαγωγή & Γενικές Αρχές ΔΠΜΣ

Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο : Ιδρύθηκε με την αρχική μορφή «Σχολείου των Τεχνών» το 1836, σχεδόν συγχρόνως με το κράτος της νεότερης Ελλάδας. Με βασιλικό διάταγμα «περί εκπαιδεύσεως εις την αρχιτεκτονική» ιδρύεται το τεχνικό Σχολείο, που αρχικά λειτουργεί μόνο τις Κυριακές κι εορτές-αργίες πρσφέροντας μαθήματα σε όσους επιθυμούν να μορφωθούν ως αρχιτεχνίτες στην αρχιτεκτονική. Η συρροή των υποψήφιων μαθητών ήταν τόσο μεγάλη, παρά το απομαρυσμένο της περιοχής, ώστε την άνοιξη του 1840 προστίθεται και σχολείο συνεχούς (καθημερινής) λειτουργίας παράλληλα με το κυριακάτικο, ενώ πληθαίνουν και επεκτείνονται τα μαθήματα. Τότε το «Πολυτεχνείο» εγκαθίσταται σε δικό του κτήριο στην οδό Πειραιώς. Με το ζήλο των μαθητών και των διδασκόντων το σχολείο αναπτύσσεται συνεχώς και ανυψώνεται η στάθμη του.

Σύντομα το σχολείο αναβαθμίζεται, για να ανταποκριθεί στις γενικότερες ανάγκες της εγχώριας ανοικοδόμησης και βιομηχανίας. Η διάρκεια των σπουδών επιμηκύνεται, το πρόγραμμα εμπλουτίζεται με νέα μαθήματα και η διοίκηση ασκείται από την «επι της εμψυχώσεως της Εθνικής βιομηχανίας Επιτροπή». Όμως η περιορισμένη χωρητικότητα της οικίας Γ. Βλαχούτση, στην οδό Πειραιώς (όπου αργότερα στεγάσθηκε το Ωδείο Αθηνών), δεν επιτρέπει την εκπλήρωση των φιλόδοξων στόχων του Σχολείου, Έτσι, το 1871 αρχίζει η μετεγκατάσταση του Σχολείου σε καινούρια κτήρια, επί της οδού Πατησίων. Κτήρια που πρώτος οραματίσθηκε ο Νικόλαος Στουρνάρης («με τα υπόλοιπα χρήματα της καταστάσεώς μου», έγραφε το 1852 στη διαθήκη του, «να κτισθή εις Αθήνας εν λαμπρόν Πολυτεχνείον…»), οδηγώντας και τους συγγενείς και συμπολίτες του από το Μέτσοβο, Μιχαήλ Τοχίτσα, Ελένη Τοσίτσα και Γεώργιο Αβέρωφ, να ενστερνισθούν την ιδέα του και να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Το 1887 με τη θεσμοθέτηση των τετραετούς φοίτησης σχολών «πολιτικών μηχανικών» και «μηχανουργών» (μετέπειτα μηχανολόγων) το Πολυτεχνικό Σχολείο ή Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπως γίνεται ευρύτερα γνωστό, «καταρτίζει άνδρες ανώτατης τεχνικής μόρφωσης για τη δημόσια υπηρεσία, τη βιομηχανία και την οικοδομή» εφάμιλλους «προς τους αποφοιτούντας εκ των μεγάλων τεχνικών της Ευρώπης σχολών» και με νόμο του 1914 το Ίδρυμα καθιερώνεται ως «Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο» (Ε.Μ.Π.).

Η τελευταία ριζική μεταρρύθμιση στην οργάνωση και διοίκηση του Ιδρύματος πραγματοποιείται το 1917 με ειδικό νόμο. Το Ε.Μ.Π. αποκτά πέντε Ανώτατες Σχολές: Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανολόγων – Ηλεκτρολόγων, Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Χημικών Μηχανικών και Τοπογράφων Μηχανικών. Η μετάβαση από το 1917 στη σημερινή οργάνωση των σπουδών είναι αποτέλεσμα διαδοχικών προσαρμογών στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με το εξελισσόμενο σε έκταση και σε βάθος περιεχόμενο των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων.

Το Ε.Μ.Π. δομήθηκε κατά τα πρότυπα του «Ηπειρωτικού» (Continental) Ευρωπαϊκού συστήματος εκπαίδευσης των μηχανικών, με γερό θεωρητικό υπόβαθρο σπουδών και κανονική διάρκεια πέντε ετών. Η μεγάλη εθνική προσφορά και η κατάκτηση μιας διεθνώς διακεκριμένης θέσης από το Ε.Μ.Π. οφείλονται στις υψηλές δομικές του προδιαγραφές, την υψηλή ποιότητα διδασκόντων και διδασκόμενων και το ικανοποιητικό επίπεδο υλικοτεχνικής υποδομής. Οι απόφοιτοι του Ε.Μ.Π. υπήρξαν ο κεντρικός επιστημονικός μοχλός της αυτοδύναμης προπολεμικής ανάπτυξης και μεταπολεμικής ανασυγκρότησης, στελεχώνοντας τις δημόσιες και ιδιωτικές τεχνικές υπηρεσίες και εταιρείες με επιστήμονες μηχανικούς, που κατά γενική ομολογία, δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους και παράλληλα κατέλαβαν σπουδαίες δημόσιες θέσεις δασκάλων και ερευνητών στην ελληνική αλλά και τη διεθνή πανεπιστημιακή κοινότητα.

Το Ε.Μ.Π. είναι σήμερα, ως εκ της θεσμοθετημένης δομής του, Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (ΑΕΙ), λειτουργεί υπό την εποπτεία του κράτους ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου για την εξυπηρέτηση αποκλειστικά του δημόσιου συμφέροντος και είναι πλήρως αυτοδιοικούμενο. Το ανώτατο αιρετό όργανο διοίκησης είναι η Σύγκλητος, στην οποία προεδρεύει ο Πρύτανης και συμμετέχουν οι Αντιπρυτάνεις, οι Πρόεδροι των Σχολών, εκπρόσωποι του Διδακτικού – Ερευνητικού Προσωπικού και των φοιτητών από κάθε Σχολή και εκπρόσωποι των άλλων φορέων του Ιδρύματος. Στο πλαίσιο του άρθρου 16 του ισχύοντος Συντάγματος, του άρθρου 1 του Ν.1268/82, της παράδοσης, της δομής και της ανθρώπινης και υλικοτεχνικής υποδομής του, το Ε.Μ.Π., μέσω της αδιάσπαστης ενότητας των σπουδών και της έρευνας, έχει ως πρωτεύουσα θεσμική συνιστώσα της αποστολής του τη δωρεάν παροχή δημόσιας ανώτατης παιδείας διακεκριμένης ποιότητας και την προαγωγή των επιστημών και της τεχνολογίας.

Με γενική κινητοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναμικού του, το Ε.Μ.Π. πραγματοποιεί μια νέα ποιοτική αναβάθμιση: Προτάσσεται η γενική αναδιοργάνωση των σπουδών και της έρευνας, με σύγχρονο όραμα, εμπλουτισμό με νέες επιστημονικές και τεχνικοοικονομικές κατευθύνσεις και ριζική βελτίωση – ανάδειξη των υποδομών και του περιβάλλοντος χώρου. Παράλληλα, η προφανής για κάθε σοβαρό Πανεπιστημιακό Ίδρυμα ανάγκη λειτουργίας και προσφοράς εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου μέσα από ένα καλά οργανωμένο και απολύτως σαφές σύστημα αρχών, στόχων, διαδικασιών, καθηκόντων και δικαιωμάτων οδήγησε κατά την τριετία 1998 – 2000 στη σύνθεση, έγκριση και θεσμοθέτηση ενός πρωτοποριακού, για τον ελληνικό αλλά και τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο των ΑΕΙ, Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας (ΦΕΚ 1098/Β/05.09.2000). Κυρίαρχη στρατηγική επιλογή του Ε.Μ.Π. κατά τη νέα χιλιετία, όπως ρητά εκφράζεται και από τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του, είναι όχι μόνο να κρατήσει τη θέση του ως διακεκριμένου και στο διεθνή χώρο από κάθε άποψη, έγκριτου δημόσιου Πανεπιστημιακού Ιδρύματος των επιστημών αλλά και της τεχνολογίας, αλλά και να ενισχύσει συνεχώς τη θέση αυτή, τόσο ως προς την αποστολή του όσο και ως προς όλες τις θεμελιώδεις λειτουργίες του. Όλες οι άλλες στρατηγικές, οι στόχοι και οι δράσεις πρέπει να είναι συμβατές με αυτή ρην κυρίαρχη στρατηγική επιλογή.

Με έμβλημα τον Προμηθέα – Πυρφόρο, μέτρο τον άνθρωπο και κύριες παραμέτρους την ποιότητα ζωής και την προστασία των δημοκρατικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων, το Ε.Μ.Π. ολοκληρώνει την αποστολή του μέσα από την πραγμάτωση και του πολύτιμου κοινωνικού ρόλου των ιστορικών «Universitas». Συνακόλουθα αναπτύσσει τις ευρύτερες προσωπικές και κοινωνικές αρετές των δασκάλων – ερευνητών και των φοιτητών του,

Καλλιεργώντας τις δεξιότητες για την αυτοδύναμη πρόσβαση στη γνώση, τη σύνθεση, την έρευνα, την επικοινωνία, τη συνεργασία και τη διοίκηση προσωπικού και έργων.
Αναδεικνύοντας ολοκληρωμένες προσωπικότητες, που όχι μόνο διαθέτουν ανανεώσιμη επιστημονική και τεχνολογική γνώση, αλλά και να γνωρίζουν να «ίστανται» ώς επιστήμονες και να «υπάρχουν» ως συνειδητοί – υπεύθυνοι πολίτες.
Προσφέροντας αμέριστη και αποτελεσματική συμβολή στην κάλυψη των επιστημονικών – τεχνολογικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και άλλων ευρύτερων αναπτυξιακών αναγκών της χώρας κατά προτεραιότητα, αλλά και της διεθνούς κοινότητας.

Είναι αυτονόητο ότι τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά αποτελέσματα των Δ.Π.Μ.Σ. στοχεύουν στη σύνδεση με την παραγωγή, στην τόνωση της αγοράς εργασίας και στη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης τους από την Εθνική Οικονομία.

Πλαίσιο και διάγραμμα αρχών, δομής και ροής των μεταπτυχιακών σπουδών στο ΕΜΠ : Εφαρμόζοντας την κυρίαρχη στρατηγική επιλογή του Ιδρύματος και στη δημιουργία πλούσιων πηγών παραγωγής Επιστήμης και Τεχνολογίας, με συνακόλουθο στόχο τη χορήγηση υψηλής στάθμης και διεθνούς κύρους Μεταπτυχιακών Τίτλων Σπουδών, η Σύγκλητος Ειδικής Σύνθεσης μετά από εισήγηση της Συγκλητικής Επιτροπής Μεταπτυχιακών Σπουδών, (Σ.Ε.-Μ.Σ.), με την από 17-10-1997 απόφαση της θέσπισε και τις ενιαίες αρχές για την δομή, τη ροή, την οργάνωση και λειτουργία των Μ.Σ. με τους ακόλουθους επιμέρους στόχους:

1. Διατήρηση και ενίσχυση της ποιότητας της επαγγελματικής κατάρτισης και του διεθνούς κύρους των χορηγούμενων, από το Ίδρυμα μας, τίτλων του πενταετούς κύκλου Σπουδών, υπό το πρίσμα και της πρόσφατης αναβάθμισης όχι μόνο της ουσίας αλλά και του τύπου του διπλώματος στην Ελληνική, (δίπλωμα Προχωρημένων Σπουδών) και στην Αγγλική, (Master of Engineering).

2. Έλεγχος και αντικειμενική αξιολόγηση όλων των μεταπτυχιακών μαθημάτων ως προς το αδιαφιλονίκητο μεταπτυχιακό επίπεδο τόσο της διδακτέας ύλης όσο και των θεμάτων εξετάσεων, προς αποφυγή οποιουδήποτε ενδεχόμενου υποκατάστασης ή υποβάθμισης των κανονικών προγραμμάτων προπτυχιακών σπουδών των Τμημάτων του Ιδρύματος.

3. Συνεκτικότητα και επιστημονικό βάθος.

4. Ανταπόκριση στις τρέχουσες και μελλοντικές αναπτυξιακές ανάγκες, αλλά και στις τεκμηριωμένες ερευνητικές επιλογές.

5. Προσαρμογή της διάρκειας προς τις ελάχιστες νόμιμες διάρκειες.

6. Ελκυστικότητα για τους σπουδαστές άλλων ισότιμων πανεπιστημίων.

Με την από 17.10.97 απόφασή της, (θέμα 3ο), η Σύγκλητος Ε.Σ. έθεσε ως κύριο στόχο την άμεση προώθηση υψηλής στάθμης συστηματικών Προδιδακτορικών Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Π.Μ.Σ.).

Ήδη από τις 12-6-1992 και 25-6-1993 η Σύγκλητος είχε εγκρίνει την ίδρυση Διεπιστημονικών – Διατμηματικών Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών, (Δ.Π.Μ.Σ.), οι οποίες οδηγούν στην απόκτηση ενός Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.). Στη συνέχεια, στις από 30/6/95, 7/7/95 και 14/7/95 συνεδριάσεις της η Σύγκλητος ενέκρινε και υπέβαλε στο Υ.Π.Ε.Π.Θ. για έγκριση και χρηματοδότηση, διάφορα Δ.Π.Μ.Σ.. Κατά το χειμερινό εξάμηνο του Ακαδημαϊκού έτους 1997-98 ανασυντάχθηκαν και επανυποβλήθηκαν στο Υ.Π.Ε.Π.Θ. όλα τα προηγούμενα αλλά και νεώτερα Δ.Π.Μ.Σ., βάσει των ενιαίων αρχών και προδιαγραφών της από 17-10-1997 απόφασης της Συγκλήτου.

Όλα τα τελικώς υποβληθέντα τον Δεκέμβριο 1997 Δ.Π.Μ.Σ. εγκρίθηκαν τόσο ως προς τη δομή και λειτουργία τους όσο και ως προς το αναλυτικό τεχνικό τους περιεχόμενο (Τεχνικά Δελτία), υπογράφηκαν οι συμβάσεις χρηματοδότησης (Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ.) για την πρώτη διετία της λειτουργίας τους και δημοσιεύθηκαν οι αντίστοιχες Υπουργικές Αποφάσεις σε Φ.Ε.Κ. στις αρχές του 1998.

Και οι δύο τύποι Μεταπτυχιακών Σπουδών έχουν παράλληλες συγγενείς ροές και κοινό στόχο, όπως προκύπτει από το συνημμένο Διάγραμμα Δομής και Ροής του Πλέγματος των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Ε.Μ.Π.: Προσφέρουν μαθήματα Μεταπτυχιακού επιπέδου, παρέχουν τη δυνατότητα μετάβασης από το Δ.Π.Μ.Σ. στο Π.Π.Μ.Σ. και οδηγούν με ή/και χωρίς την απόκτηση Μ.Δ.Ε. στην εκπόνηση Διδακτορικής Διατριβής (Δ.Δ.), στο συνολικό, προβλεπόμενο από το νόμο, ελάχιστο χρονικό διάστημα των τριών ακαδημαϊκών (3) ετών.

Είναι εξάλλου σταθερή η θέση του Ε.Μ.Π. ως προς την διατήρηση της παραδοσιακής διαδικασίας εκπόνησης των Δ.Δ., διότι είναι η μόνη που διασφαλίζει την ουσιαστική εμβάθυνση στην Επιστήμη και την ποιότητα της Έρευνας. Οι Δ.Δ. από τη φύση τους, μπορούν και πρέπει να εκπονούνται από τα κύτταρα της έρευνας, τους Τομείς και τους φυσικούς φορείς της, τα Τμήματα, σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται σε όλα τα μετά το 1981 νομοθετήματα περί δομής και λειτουργίας των Α.Ε.Ι. και εξειδικεύεται σε όλες τις σχετικές αποφάσεις της Συγκλήτου του Ε.Μ.Π.

Από νομοθετικής πλευράς, ισχύει σήμερα για τις Μ.Σ. ο Ν.2083/92 και το άρθρο 2 του Ν.2327/1995. Τα Π.Μ.Σ. προβλέπουν δύο επίπεδα σπουδών, το Μ.Δ.Ε. και το Δ.Δ., προτείνονται από μέλη ή συλλογικά όργανα του Τμήματος και εγκρίνονται σε πρώτο βαθμό από τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης (Γ.Σ.Ε.Σ.). Οι ελάχιστες διάρκειες, για μεν την απόκτηση Μ.Δ.Ε., είναι το ένα ακαδημαϊκό έτος, για δε την απόκτηση Δ.Δ. τα τρία έτη, εκτός αν έχει προηγηθεί η απόκτηση Μ.Δ.Ε., οπότε περιορίζεται στα δύο έτη. Τα Π.Μ.Σ. εγκρίνονται σε δεύτερο βαθμό από τη Σύγκλητο και τελικά από το Υ.Π.Ε.Π.Θ.

Η Σύγκλητος Ε.Σ. με την από 02.04.1999 απόφαση της ολοκλήρωσε και κωδικοποίησε σε ενα Γενικό Οδηγό Μεταπτυχιακών Σπουδών του Ιδρύματος το πλαίσιο, τις αρχές, τη δομή και τη ροή των Π.Π.Μ.Σ. και Δ.Π.Μ.Σ. σύμφωνα με την παραπάνω ισχύουσα νομοθεσία και τις εμπειρίες και απόψεις των Γ.Σ.Ε.Σ. των Τμημάτων, των Ε.Δ.Ε. και της Σ.Ε.-Μ.Σ. Το παρόν τεύχος αναφέρεται και κωδικοποιεί τα Διεπιστημονικά -Διατμηματικά Π.Μ.Σ. στο Ε.Μ.Π.

Στο πλαίσιο αυτό το ΕΜΠ καλεί τους Έλληνες και αλλοδαπούς επιστήμονες που έχουν τα προσόντα και τη διάθεση να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για εγγραφή σε υψηλής στάθμης oργανωμένα Π.Π.Μ.Σ., στα επιστημονικά και τεχνολογικά αντικείμενα όλων των επί μέρους Τμημάτων και Τομέων του Ιδρύματος και σε Δ.Π.Μ.Σ., για διεπιστημονικές περιοχές, διατμηματικές ή διαπανεπιστημιακές.

Στόχοι Διατμηματικών Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών ΕΜΠ

Σκοπός των Διατμηματικών Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) είναι:

η ειδίκευση Διπλωματούχων Μηχανικών του Ε.Μ.Π. ή Πτυχιούχων άλλων ομοταγών πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων θετικής κατεύθυνσης στις σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές της διεπιστημονικής προσέγγισης συνεργασίας και έρευνας, ικανών να καλύψουν με επάρκεια τις αυξανόμενες ανάγκες του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα της χώρας, καθώς και άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή εκτός αυτής στις επιστημονικές περιοχές του Δ.Π.Μ.Σ.
η εις βάθος κατάρτιση επιστημόνων, ώστε αυτοί να καταστούν ικανοί για την παραγωγή νέας γνώσης.

Διοικητική υποστήριξη των Μεταπτυχιακών Σπουδών στο ΕΜΠ

Η αναβάθμιση των Π.Π.Μ.Σ. και η έναρξη λειτουργίας των Δ.Π.Μ.Σ. στο Ε.Μ.Π. στηρίχθηκε από τη Διοίκηση του Ιδρύματος και με αντίστοιχη αναβάθμιση της Διοικητικής υποστήριξής τους. Με τις από 30.10.98 (θέμα 3ο) και 15.1.99 (θέμα 5ο) αποφάσεις της Συγκλήτου αναβαθμίσθηκαν λειτουργικά και διοικητικά οι αντίστοιχες Γραμματείες των Τμημάτων, προήχθησαν σε υποδιευθύνσεις και με τον νέο τίτλο «Διοικητικές Υπηρεσίες Τμήματος» περιλαμβάνουν μια Κεντρική Μονάδα Γραμματείας και τέσσερα (4) γραφεία υποστήριξης των διαφόρων λειτουργιών του Τμήματος εκ των οποίων ένα (1) είναι το «Γραφείο Mεταπτυχιακών Σπουδών». Παράλληλα, σύμφωνα και με τον νέο Οργανισμό Διοικητικών Υπηρεσιών του Ε.Μ.Π. το Tμήμα Σπουδών αναβαθμίσθηκε σε Διεύθυνση Σπουδών και περιλαμβάνει ειδικό Tμήμα για τις Mεταπτυχιακές Σπουδές του Ιδρύματος.

Με το υπ΄αριθμ. 23421/14.12.98 έγγραφο του Πρύτανη, το οποίο ανακοινώθηκε στην από 23.12.98 Συνεδρίαση της Συγκλήτου και εγκρίθηκε, το προσωπικό των Διοικητικών Υπηρεσιών (Γραμματειών) κάθε Τμήματος ενισχύεται και από το προσωπικό που προσλαμβάνεται μέσω Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. για τα αντίστοιχα Δ.Π.Μ.Σ.

Η υποστήριξη του Γραφείου Μεταπτυχιακών Σπουδών κάθε Τμήματος καλύπτει ενδεικτικά τις ακόλουθες δράσεις:

Διαδικασία προκήρυξης θέσεων Μεταπτυχιακών Φοιτητών (Μ.Φ.)
Συγκέντρωση δικαιολογητικών υποψηφίων Μ.Φ.
Εγγραφές (μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής) των υποψηφίων Μ.Φ. και επικαιροποίηση στην αρχή κάθε διδακτικής περιόδου.
Σύνταξη καταλόγου εγγραφόμενων Μ.Φ. ανά Πρόγραμμα και μάθημα.
Τήρηση καρτέλας για κάθε εγγεγραμμένο και ενημέρωσή της κατά τη διάρκεια των σπουδών.
Έκδοση δελτίων βαθμολογίας των Μ.Φ.
Σύνταξη των Π.Π.Μ.Σ. και Δ.Π.Μ.Σ. (Ωρολογίων και Εξετάσεων).
Έκδοση πάσης φύσεως πιστοποιητικών και βεβαιώσεων που χορηγούνται κατόπιν αιτήσεως των ενδιαφερομένων και υπογράφονται από τον Γραμματέα του Τμήματος.
Διαδικασίες χορήγησης δανείων και υποτροφιών.
Τήρηση μηχανογραφημένου αρχείου Μ.Φ.
Στήριξη των Γ.Σ.Ε.Σ. των Τμημάτων.
Στήριξη των Ε.Μ.Σ. των Τμημάτων.
Παροχή πάσης φύσεως πληροφοριών και στοιχείων σχετικά με τις Μ.Σ. του Τμήματος.
Διαδικασίες απονομής τίτλου και αναγόρευσης Μ.Δ.Ε. και Δ.Δ.
Ενημέρωση βιβλίου Μ.Δ.Ε. και Διδακτόρων.